Nowelizacja KPC – 3 maja 2012 r.

 

Nowelizację wprowadza ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy –Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233 poz. 1381), która wejdzie w życie 3 maja 2012 r. – Najnowsze zmiany dotyczą 132 artykułów – i są zróżnicowane – uchwalone zmiany dotyczą zarówno postępowania rozpoznawczego, zabezpieczającego jak i egzekucyjnego

•  Nowelizacja znosi odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych – poddaje sprawy między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej regułom ogólnym obowiązującym w procesie. Nadal będą jednak działały sądy gospodarcze, jako wydziały sądów powszechnych. Jednocześnie znowelizowana ustawa rozszerza rygoryzm postępowania gospodarczego na wszystkie sprawy cywilne – takie, w których stronami są osoby prywatne.

• Charakterystyczna dla post. gospodarczego tzw. prekluzja dowodowa (ograniczenie możliwości powoływania nowych twierdzeń i dowodów w toku postępowania) zostanie zastąpiona przez tzw. dyskrecjonalną władzę sędziego mająca podobne aczkolwiek nie te same, co prekluzja dowodowa cele.

Od dnia 3 maja 2012 r. ustawodawca obliguje strony do podania wszystkich okoliczności faktycznych podczas pierwszej merytorycznej czynności procesowej. Dotyczyć to będzie obydwu stron, niezależnie od tego czy są reprezentowane przez zawodowego pełnomocnika, czy też działają samodzielnie.

Wynika to z treści nowego przepisu art. 207 § 6 oraz 217 § 2 k.p.c.:

„Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody chyba, że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo, że występują inne wyjątkowe okoliczności”.

Od oceny sądu zależeć będzie, czy strona powołała twierdzenia lub dowody we właściwym czasie, czy też uczyniła to zbyt późno. W uzasadnieniu projektu zmian w K.p.c. wskazano, że ocena ta powinna być uwarunkowana tym, czy strona mogła i z uwagi na naturalny bieg procesu, powinna była powołać twierdzenie lub dowód wcześniej ze względu na jego łączność z materiałem poprzednio zaprezentowanym.  Ustalenie, że doszło do opóźnienia w prezentacji twierdzenia lub dowodu będzie, obligować sąd do jego pominięcia za wyjątkiem jedynie trzech sytuacji tj.

1. gdy strona wykaże, że nie ponosi winy w opóźnieniu,

2. gdy uwzględnienie spóźnionych twierdzeń lub dowodów nie spowoduje zwłoki w postępowaniu oraz,

3. gdy wystąpią inne wyjątkowe okoliczności .

Nowy system koncentracji materiału dowodowego różni się od prekluzji dowodowej tym, że wykluczenie spóźnionych dowodów i twierdzeń nie będzie następowało z mocy prawa, lecz na mocy decyzji sądu. Wobec czego reguły sztywne i raczej obiektywne zostały zmienione na bardziej elastyczne, ale tym samym dość subiektywne – zależne od oceny sędziego.

Także w art. 6 nowelizacja dodaje „§ 2.:

„Strony i uczestnicy postępowania obowiązani są przytaczać wszystkie okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko”.

• Od wejścia w życie nowelizacji na podstawie zmienionego art. 207 k.p.c § 3 przewodniczący będzie mógł zarządzić wniesienie odpowiedzi na pozew w każdej sprawie. Do tej pory mógł to zrobić jedynie w sprawach zawiłych lub rozrachunkowych. Zarządzając wniesienie odpowiedzi na pozew, przewodniczący będzie wyznaczał pozwanemu termin na jej wniesienie nie krótszy niż 14 dni. Wniesienie odpowiedzi na pozew po przekroczeniu wyznaczonego terminu zgodnie z nowym art. 207 § 6 k.p.c skutkować będzie zwrotem pisma.

• Nowelizacja zawiera także zmiany dotyczące środków zaskarżenia.

Nowy art. 394¹ k.p.c. wprowadza możliwość zaskarżenia orzeczenia sądu drugiej instancji uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania. Także zażalenie do Sądu Najwyższego odrzucające skargę stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługujące wcześniej jedynie od postanowień sądu drugiej instancji teraz będzie również przysługiwało od postanowień sądu instancji pierwszej.

W znowelizowanym art. 394² § 1 została dopuszczona natomiast w szerszym zakresie aniżeli dotychczas możliwość wniesienia zażalenia na postanowienia wydawane w sprawach wpadkowych przez sąd drugiej instancji. Możliwe będzie teraz wniesienie zażalenia na postanowienia sądu drugiej instancji, której przedmiotem jest oddalenie wniosku o zwrot kosztów procesu.

 

• Zwiększona dostępność do Sądu Najwyższego ze względu na zmianę wysokości wartości przedmiotu sporu dopuszczającej wniesienie skargi kasacyjnej

Dotychczasowe przepisy przewidują dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawach o prawa majątkowe, w których WPS (wartość przedmiotu sporu) jest wyższy niż 50 tys. zł. W sprawach gospodarczych próg dopuszczalności natomiast wynosi 75 tys. zł. W związku z likwidacją odrębnego postępowania gospodarczego ulegną zmianie przesłanki dopuszczalności kasacji związane z wartością przedmiotu sporu. Zgodnie z nowym brzemieniem Art. 398². § 1. k.p.c. Skarga kasacyjna będzie niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 tys. zł, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż 10 tys. zł

• Termin do wniesienia apelacji.

Dotychczasowa zasada mówi, że apelację wnosi się za pośrednictwem sądu pierwszej instancji. Rygoryzm powyższej zasady polega na tym, że w przypadku wniesienia apelacji do sądu niewłaściwego ta traktowana była, jako wniesiona do sądu niewłaściwego, czego z reguły było naruszenie terminu do wniesienia środka zaskarżenia.  Nowelizacja w art. 369 k.p.c. dodaje nowy, § 3 według którego, termin do wniesienia apelacji uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację do sądu drugiej instancji. W takim wypadku sąd ten niezwłocznie przesyła aplikację do sądu, który wydał zaskarżony wyrok.

• Wpływu ogłoszenia upadłości na tok postępowania. Nowy Art. 182¹ k.p.c.

Według obecnej regulacji na podstawie art. 182¹w przypadku prowadzenia postępowania z udziałem podmiotu, wobec którego dokonano ogłoszenia upadłości obejmującą likwidację jego majątku, a postępowanie dotyczy masy upadłościowej sąd wyda postanowienie o umorzeniu postępowania. Przepis ten w nowelizowanym kodeksie zostaje uchylony, wobec czego zawieszenie procesu odnosić się będzie teraz do każdego przypadku ogłoszenia upadłości strony pozwanej.

• Wyższe grzywny nakładane przez komorników. Nowe art. 762, 764, 886 k.p.c.

Znacznie podwyższono wysokość grzywien, które będzie mógł nakładać komornik na osoby nieprzekazujące mu wymaganych do prowadzenia egzekucji informacji lub przeszkadzające w jego czynnościach.

Za nieuzasadnioną odmowę udzielenia komornikowi wyjaśnień lub informacji, zobowiązana do tego osoba, będzie mogła na podstawie art. 762 k.p.c. zostać ukarana grzywną do 2.000 zł, a nie do 500 zł – jak obecnie. Grzywną taką można będzie również ukarać dłużnika, który zaniedba obowiązku powiadomienia o zmianie miejsca swojego pobytu.

Jeżeli żądanie udzielenia wyjaśnień lub informacji skierowane było do osoby prawnej lub innej organizacji, ukaraniu grzywną podlega jej pracownik odpowiedzialny za udzielenie wyjaśnień lub informacji, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione, ukaraniu podlega jej kierownik. Przed wydaniem postanowienia organ egzekucyjny wysłucha kierownika. Osobom, które przeszkadzają w czynnościach komornika na podstawie art. 764 k.p.c  grozić będzie. 1.000 zł grzywny, a nie 200 zł, jak obecnie.

Grzywną w wysokości 2.000 zł zagrożone będzie również nieudzielanie przez pracodawcę komornikowi wymaganych prawem informacji w przypadku egzekucji z wynagrodzenia za pracę na podstawie art. 886 k.p.c.

• Egzekucja świadczeń niepieniężnych.

Spore zmiany dotkną regulację dotyczącą egzekucji świadczeń niepieniężnych. Po pierwsze, wzmocnienie efektywności obowiązującego systemu egzekucji ma nastąpić przez opisane wyżej znaczące podwyższenie górnej granicy dopuszczalnych grzywien pieniężnych a po drugie, równolegle z systemem grzywien wobec sformułowania i dodania po art. 1050 art. art. 1050¹ § 1, a po art. 1051 art. 1051¹ § 1 zostanie stworzona możliwość nakazania dłużnikowi zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz wierzyciela niezależnie od roszczeń przysługujących wierzycielowi na zasadach ogólnych

• Egzekucja z nieruchomości

W nowelizacji znajdą się zmiany dotyczące prowadzenia egzekucji z nieruchomości należącej do dłużnika, które umożliwią wierzycielom łatwiejsze odzyskiwanie swoich należności. Poprzez wprowadzenie nowelizacją zmiany w art. 929 § 1¹ najemca lub dzierżawca, który zapłaci z góry czynsz najmu za czas dłuższy niż 3 miesiące i czynsz dzierżawy opłacony za więcej niż 6 miesięcy za nieruchomość zajętą potem za długi właściciela, nie będzie zwolniony z obowiązku zapłaty czynszu do rąk komornika. Jeżeli natomiast nie wypełni obowiązku będzie musiał zapłacić go ponownie komornikowi.

Zmiany dotyczą także art. 930 k.p.c. do którego dodano § 4 który mówi, że oddanie przez dłużnika zajętej przez wierzyciela nieruchomości w użyczenie, leasing, najem lub dzierżawę będzie bezskuteczna wobec nabywcy nieruchomości, który nabył ją w egzekucji. Konsekwencją tego będzie uniemożliwienie wynajmowania lub wydzierżawienia przez dłużnika nieruchomości po dokonaniu jej zajęcia przez Komornika.

Nowelizacja zmienia również zasady dotyczące możliwości ponownego wszczęcia egzekucji z nieruchomości. Obecnie obowiązujące przepisy przewidują, iż wszczęcie egzekucji z tej samej nieruchomości nie może nastąpić przed upływem roku od daty drugiej licytacji nieruchomości, bez względu na to, czy wniosek o nową egzekucję składa ten sam wierzyciel, który wnosił o wszczęcie egzekucji umorzonej, czy też inny. Zgodnie z nowym brzmienie przepisu art. 985 § 1 k.p.c. nowa egzekucja z przedmiotowej nieruchomości będzie mogła być wszczęta już po upływie 6 miesięcy od daty drugiej licytacji nieruchomości.

Ponadto zgodnie z nowelizacją zmieni się zakres obowiązkowego informowania o egzekucji z nieruchomości przez komorników. Wobec zmiany art. 1019 § 1 k.p.c. Komornik Sądowy na dwa tygodnie przed licytacją obowiązany będzie oprócz wywieszenia w budynku sądowym i umieszczenia w dzienniku poczytnym w danej miejscowości (tak jak dotychczas), zamieścić także taką informację również na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej.

Opracowanie przygotowane na podstawie:

• Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233 poz. 1381) wraz z uzasadnieniem.